Meer draagvlak nodig voor transitie mediatheken

De beoogde veranderingen in de rol van de mediatheken zorgen al enige tijd voor onrust. Niet alleen bij de mediatheekmedewerkers, maar ook bij docenten en lectoren. Het idee dat er op de hogeschool geen grote fysieke bibliotheken meer zijn en dat verschillende mediatheektaken gaan veranderen en niet meer dicht op de instituten zitten, roept weerstand en vraagtekens op.

Han van Goch, lid van de projectgroep Transitie mediatheken: ‘Het was een lastige opdracht voor ons. Mede doordat de opdracht en de oplossing al snel door elkaar gingen lopen waardoor er ruis ontstond in de samenwerking.’ Hij vindt het jammer dat de cmr niet heeft ingestemd met het plan dat de projectgroep heeft voorgelegd. ‘Het duurt nu nog langer voordat we de volgende stappen kunnen gaan zetten en er een einde komt aan de onzekerheid voor de mediatheekmedewerkers.’

Open source

Digitale ontwikkelingen, de groei van het hbo-onderzoek en het huidige flexibele onderwijs, vragen om een andere soort dienstverlening van de mediatheek, vindt Fontys. De transitie zou er ook voor zorgen dat docenten en studenten van álle instituten op dezelfde dienstverlening kunnen rekenen. Nu is het beheer in handen van de onderwijsinstituten, waardoor de mediatheken verschillen in omvang en aanpak.

De informatiespecialisten van de huidige mediatheken vallen dan niet meer onder de instituten, maar onder de centrale dienst Onderwijs en Onderzoek. Een aantal taken blijven mogelijk bij de instituten, als die daar zelf voor kiezen. Bijvoorbeeld bij de Kunsten de uitleen van muziekinstrumenten of bij de Pabo kinderboeken en spelmateriaal.

Informatiegeletterdheid

Het is de bedoeling dat straks het meeste materiaal digitaal beschikbaar komt en dat de mediatheken specifiek op vier thema’s gaan ondersteunen: open source leermiddelen, informatiegeletterdheid, onderzoek en auteursrecht. ‘We komen niet meer weg met geprinte pdf’jes uit studieboeken. Daar kunnen grote claims op volgen’, noemt Han van Goch als voorbeeld van kennis over auteursrecht.

Het team krijgt vooral de taak om de docenten te ondersteunen. De aandacht verschuift dan van student naar docent. ‘Hún kennis van genoemde thema’s staat voorop, zodat zij op hun beurt de studenten beter kunnen begeleiden’, zegt Van Goch.

De beweging naar ‘digitaal waar het kan’, is ook bij andere hogescholen te zien. ‘Samen kunnen we ook veel beter databanken aanschaffen en beheren’, aldus Van Goch. ‘Nu moeten instituten dat zelf regelen en betalen. We hebben dan ook een betere onderhandelingspositie bij uitgevers. Bijvoorbeeld om hen te bewegen onderwijsmateriaal digitaal te maken, zodat studenten geen dure boeken hoeven aan te schaffen.’

De ommezwaai zou niet betekenen dat de boekenkasten helemaal uit de gebouwen verdwijnen. In overleg met de instituten worden boeken zo dicht mogelijk bij de studiewerkplekken van de opleidingen geplaatst.

Ambitieuze plannen

Tot zover de plannen, want zonder slag of stoot gaat de transitie niet. Zeker niet nu de cmr geen instemming heeft verleend omdat er in hun ogen nog te weinig draagvlak is voor de veranderingen. Een opdracht aan het college van bestuur om daar eerst voor te zorgen.

Eveline Berden, teamleider van de mediatheken campus Venlo, vindt dat een goede beslissing. Zij vindt de plannen erg ambitieus en vraagt zich af of de transitie zo snel kan verlopen, zonder dat er “gaten” vallen in de beschikbaarheid van onderwijsmaterialen. Daar zouden docenten en studenten de dupe van worden. Bovendien staan veel banen op de tocht en de medewerkers zijn daar ongerust over.

‘Hier in Venlo geven wij zo’n tachtig informatievaardigheidstrainingen per jaar in het Duits, Engels en Nederlands. We helpen onze vaak Duitstalige studenten bij bronnenonderzoek in het Engels. En, vergis je niet, we hebben nog vijfhonderd uitleningen uit onze fysieke mediatheekcollectie per maand’, zegt Berden.

Het is volgens haar een illusie dat alles snel digitaal kan worden aangeboden. ‘Wij schaffen nu al digitaal aan wat beschikbaar is, onze digitale mediatheek is vele malen groter dan de fysieke. Als studenten boeken die niet digitaal beschikbaar zijn, niet meer kunnen lenen, moeten zij ze aanschaffen en dat is niet voor iedereen haalbaar. De mediatheken spelen ook een rol in het toegankelijk houden van onderwijsmateriaal voor minder kapitaalkrachtige studenten.’

Ondersteuning

Net als haar collega’s begrijpt ze dat het belangrijk is dat studenten en docenten meer tijd- en plaats-onafhankelijk van relevante databanken en de digitale collectie gebruik kunnen gaan maken en dat daardoor ook de taken van de mediatheek veranderen. Ze denkt alleen dat Fontys onderschat wat erbij komt kijken en welke kennis en ervaring de mediatheekmedewerkers hebben. Bovendien: hoe onderhoud je het contact met de instituten als je vanuit een centrale dienst werkt?

‘De zachte kant van de mediatheken, de hulp die wij bieden, het praatje dat wij maken, zou meer bij de instituten moeten gaan liggen. Maar gaan zij dat ook oppakken en lukt dat meteen? Al met al heb ik veel vragen bij met name de uitvoering van dit plan. Dit vergt een enorme cultuuromslag.’ Samen met haar collega’s heeft Eveline haar zorgen bij de cmr geuit en die heeft daar gevolg aan gegeven, door niet in te stemmen.

Het college van bestuur heeft toegezegd voor het eind van dit jaar met duidelijkheid te komen rond de transitie.