Fontyslector Anouke Bakx benoemd tot bijzonder hoogleraar

Bakx wist het al snel: ze wilde juf worden op een basisschool. Maar het liep allemaal wat anders. Ze deed de pabo bij Fontys en studeerde gelijktijdig psychologie aan Tilburg University. In 5,5 jaar rondde ze beide opleidingen af, waarvan ze de laatste twee jaar ook al werkte als leerkracht. ‘Ik heb uitdaging nodig’, zegt ze daarover. En nu is ze zelfs bijzonder hoogleraar. Wat is dat eigenlijk? Bakx: ‘Een bijzonder hoogleraar is een hoogleraar die meestal deeltijd verbonden is aan de universiteit en gefinancierd wordt door een externe partij. In het geval van deze bijzondere leerstoel hoogbegaafdheid is dat de stichting Mensa Fonds.’

Het Mensa Fonds is in feite de aanjager van het hele verhaal. Een kleine vijftien jaar geleden constateerde een aantal Mensaleden dat er in Nederland maar weinig wetenschappelijke kennis was over hoogbegaafdheid, vooral over hoogbegaafdheid bij volwassenen. Zo ontstond het idee voor een bijzondere leerstoel ‘Hoogbegaafdheid, Transities en Maatschappelijke Impact’. Het doel is dat de positieve kanten van hoogbegaafdheid meer naar voren komen. Als we samen bekijken hoe we talent kunnen benutten voor onze maatschappij, is iedereen erbij gebaat. Het leidde in 2013 tot de oprichting van het Mensa Fonds door de vereniging Mensa Nederland. Ook werd een geschikte universiteit gevonden. Eentje die Bakx goed kent: Tilburg University. Bakx: ‘Hun motto is Understanding society. Het onderwerp van mijn onderzoek past daar goed bij.’

Focus op hoogbegaafdheid gedurende levensloop
Bakx zal een dag per week dit bijzonder hoogleraarschap invullen, naast haar baan bij Fontys Educatie, waar ze in onderwijsonderzoekswerkplaatsen vooral onderzoek doet naar pedagogische sensitiviteit en hoogbegaafdheid, samen met scholen. Wat gaat ze precies doen en wie bepaalt wat ze gaat onderzoeken? ‘Ik heb een hoge mate van academische vrijheid; dat is gebruikelijk in de wetenschap. Die is immers onafhankelijk en vrij. Maar ik ben goed op de hoogte van de ambities die het Mensa Fonds en Tilburg University hebben geformuleerd en kan daar in mijn onderzoek goed op aansluiten. Het onderzoek zal zich richten op de ontwikkeling van hoogbegaafde personen gedurende de levensloop.’

‘Leren begint bij positief zelfbeeld’
Volgens Bakx komt in al haar onderzoeken het ‘dynamische perspectief’ aan bod. ‘Daarmee bedoel ik dat ik niet alleen kijk naar hoogbegaafden en wat zij nodig hebben, maar met name ook naar de interactie die ze hebben met hun omgeving, de zogenaamde person environment fit. Ik ben er een voorstander van dat alle mensen, ook hoogbegaafden, een gezond en positief zelfbeeld ontwikkelen. Als je een kloppend en positief zelfbeeld hebt, slaag je er beter in jezelf te ontwikkelen. Vandaaruit is het een klein stapje naar LLO: levenslang ontwikkelen. Hoe krijg je steeds weer nieuwe impulsen om jezelf te ontwikkelen en hoe voorkom je bijvoorbeeld een bore-out, zodat je niet iedere twee jaar weer behoefte hebt aan een nieuwe werkomgeving?’

Oratie in februari
Bakx wil met haar onderzoek meer inzicht krijgen in hoogbegaafdheid over de gehele lengte van een mensenleven. ‘De meeste studies naar hoogbegaafdheid zijn gedaan naar leerlingen op de basisschool en de middelbare school. Toevallig heb ik samen met Fontyscollega’s Isabelle Diepstraten, Danae Bodewes en Annemieke Weterings recent een onderzoek afgerond naar begaafdheid onder hbo-studenten. Dat soort studies zijn er ook nog niet zo veel. Maar de implicaties van hoogbegaafdheid bij mensen ouder dan pakweg 50 jaar zijn nog veel minder onderzocht.’ Hoewel ze al begonnen is als bijzonder hoogleraar, moet ze nog worden geïnaugureerd. ‘Dat gebeurt volgend jaar op 6 februari. Dan houd ik mijn oratie. Ik ben al aan het nadenken...'