Flexibel onderwijs: bouwen aan een nieuwe structuur

Volgens Ronald is flexibel onderwijs niet zozeer een onderwijsterm, het duidt vooral het bouwen van een structuur en onderwijsinrichting, om ervoor te zorgen dat je flexibel bent voor studenten. ‘Zo bouw je aan duurzaam en toekomstbestendig onderwijs dat aansluit bij de markt, maatschappelijke vraagstukken en de behoeften die er zijn. Mensen die al in de sectoren zorg en het sociaal domein werkzaam zijn, kunnen zo gemakkelijker een hbo-opleiding volgen naast hun werk en privéleven.’

Doorontwikkeling

Naar aanleiding van de pilot (bij de deeltijdopleiding Management in de Zorg) ontwikkelde Fontys Mens en Gezondheid (FHG) vier kaderdocumenten die van belang zijn voor flexibel onderwijs. Ze gaan over de onderwijsvisie, de ontwerpeisen voor het curriculum, blended learning en het toetskader. Op 22 september heeft FMG deze aangescherpte onderwijsvisie en onderliggende documenten met alle studenten en medewerkers van FHG gedeeld.

‘Deze documenten zijn basisstukken waarop ons instituut zijn onderwijs verder kan laden en vullen. Dit doen we met behulp van een International Person Centred Curriculum Framework (een universeel curriculumkader voor persoonsgericht onderwijs aan zorgverleners) waarin de samenwerking tussen studenten, docenten en het werkveld centraal staan.’

Andere mindset

In het flexibel onderwijs wordt gewerkt met ‘leeruitkomsten’. De student toont zelf aan welke kennis, vaardigheden en ervaring hij opdoet. ‘Het onderwijs komt er daardoor anders uit te zien. Het vraagt om een andere mindset, houding en inzet van zowel studenten als docenten en professionals in het werkveld’, zegt Ronald.

‘Voor de studenten betekent dit dat ze zelf aan zet zijn. Zij maken zelf keuzes in de volgorde van onderwijs-/leeractiviteiten die bij hen passen. Ze geven zelf bij hun studentcoach aan op welke momenten ze de bewijzen van kennis, kunde en ervaring laten waarderen en beoordelen.’

Op deze manier kan de opleiding volgens Ronald ook maximaal aansluiten bij authentieke vraagstukken in de praktijk, wat bijdraagt aan het goed doorlopen van een flexibele leerroute. ‘We geloven in de kracht van samen en het van en met elkaar leren.' FMG kent, naast de leerweg onafhankelijke toetsen (waarvoor het volgen van een onderwijsprogramma niet noodzakelijk is), dan ook geen gepersonaliseerde eigenstandige leerroutes - apart onderwijsprogramma afgestemd op de individuele student.

Andere manier lesgeven

Voor docenten betekent deze omslag dat zij op een andere manier gaan lesgeven. 'Wat zien ze de professionals in de praktijk doen? Waarop kunnen ze aansluiten en daardoor meebewegen met wat studenten in hun praktijk tegenkomen en belangrijk vinden? Je kijkt met de student mee naar wat er wel en niet gedaan kan worden. Voor deeltijd en duale studenten puzzel ik nog wel met de vraag: Wat kun je op dit moment qua studiebelasting vragen aan studenten die naast hun werk en privéleven ook gaan studeren? Zeker binnen die sectoren waar personeelstekort is. Je wilt ze ten slotte ook voldoende (adem-) ruimte geven.'

Het anders opleiden doet ook een beroep op het vermogen van docenten en begeleiders in het werkveld, om het proces waarlangs studenten leren goed te kunnen faciliteren.

Afscheid klassiek onderwijs

Het onderwijs zit volgens Ronald midden in een transitie, waarin het ‘niet weten’ en ‘steeds beter weten’ elkaar steeds meer opvolgen.  ‘We nemen langzaamaan afscheid van de meer klassiekere onderwijsvormen waarbij de docent vooral aan het zenden is. Het toepassen en integreren van kennis, kunde en ervaringen krijgen in het leerproces van de student en docent een steeds prominentere rol. Studenten gaan zoveel mogelijk aan de slag met authentieke praktijkvraagstukken en worden gefaciliteerd door één of meerdere docenten’, vertelt Ronald.

‘Om dit anders opleiden te bereiken, helpen we onze docenten te professionaliseren. Zodat zij vanuit deze perspectieven zelf invulling kunnen geven aan hun docentrol. We hanteren hierbij hetzelfde principe van leren van en met elkaar. Dit doen we stapsgewijs en op een didactisch verantwoorde manier waarbij de behoeften en het vermogen van zowel student als docent centraal staan.'

Om invulling aan de ondersteuning te geven in dienst van de veranderde rol van de docent professionals, heeft FMG het organisatieonderdeel Vakmanschap in onderwijs opgericht. De invoering van flexibel onderwijs zal stapsgewijs over de komende jaren plaatsvinden.

Bekijk de genoemde documenten hier (alleen voor Fontysmedewerkers). Wil je meer weten over flexibel onderwijs binnen FMG, neem contact op met Ronald de Pijper.