'Een inclusieve intentie is mooi, maar daadkracht maakt het verschil'

Iedereen heeft het tegenwoordig over diversiteit en inclusie, zo lijkt het. Maar wat is het nou écht?
‘Diversiteit zie ik als alle zichtbare en onzichtbare kenmerken die we als mens bezitten. Denk aan sekse, huidskleur, cultuur en politieke overtuiging. Inclusie gaat een stap verder: het is een handeling waarbij je ongelijke kansen aanpakt. Daarbij zet je in op gelijkwaardige uitkomsten. Ik focus me vooral op inclusie, omdat je zo een samenleving met meer verschillende diversiteitskenmerken stimuleert.’

Wat levert inclusie ons als samenleving op?
‘Kijkend naar de geschiedenis is uitsluiting eerder de norm dan de afwijking geweest. Neem bijvoorbeeld seksisme: nog steeds is er een strijd tegen ongelijkheid. Door te werken aan inclusie dragen we bij aan het verkleinen van ongelijkheden, het weghalen van barrières en boeken we vooruitgang op het gebied van sociale rechtvaardigheid.’

Ligt de aandacht dan vooral op kwetsbare of gemarginaliseerde groepen?
‘Zeker niet alleen. De dominante groepen zijn óók onderdeel van een inclusief systeem. Je kijkt juist naar hoe groepen in gedeelde verantwoordelijkheid kunnen bijdragen aan rechtvaardigheid.’

Fontys Mens en Maatschappij heeft diversiteit en inclusie hoog op de agenda staan. Sinds november 2023 ben jij Diversity Officer. Hoe ga je te werk?
‘In een kennisinstelling als Fontys vindt inclusief handelen op meerdere niveaus plaats: voor studenten, medewerkers en partners naar buiten. Ik ontwikkel handvatten en voer veel gesprekken over inclusief handelen. Het gaat daarbij om bewustwording en concrete handvatten hoe hierin stappen te maken.’

Waar gaan die gesprekken precies over?
‘Over hoe we naar inclusie kijken en of we inclusief genoeg handelen. Het gaat dan niet over het volledig inclusief zijn, dat kán niet. Er is altijd een kans dat wat je biedt, niet aansluit bij de behoeften van bepaalde mensen of groepen. Mijn doel is om te zorgen voor een cultuur waarin we open, bewust en transparant zijn. Als je goed stilstaat bij het vraagstuk of je weloverwogen inclusief bent, dan maak je bewustere keuzes.’ [tekst gaat verder na de foto]

Vanaf het nieuwe schooljaar kunnen onderzoekers en leidinggevenden meedoen aan Inclusive Deep Dives. Kun je daar wat meer over vertellen?
‘Onderzoekers en leidinggevenden vroegen me om specifieke handvatten voor inclusiever handelen en denken, zodat ze dat als vanzelfsprekend toepassen in hun dagelijkse werk. Tijdens vijf bijeenkomsten leren ze vanuit meerdere invalshoeken te kijken naar inclusief handelen: vanuit persoonlijk oogpunt, de maatschappij en ons instituut.

Zo staan we stil bij vragen als: wat zijn je eigen privileges en blinde vlekken? Wat is onderzoeksbeleid dat uitsluit en hoe analyseren we dat? Hoe kunnen we intersectionaliteit als middel inzetten om bij te dragen aan inclusie in een team? De antwoorden op de vragen zijn vaak verhelderend en geven meer informatie over onze organisatie- en onderzoekscultuur. Het kunnen benoemen, (h)erkennen en handelen zorgt voor een duurzame verandering.’

Heb je voorbeelden van concrete handvatten waar deelnemers mee verder kunnen?
‘Onderzoekers krijgen de checklist Inclusief Onderzoek mee, die ze kunnen gebruiken om op een inclusieve manier te kijken naar alle facetten van een onderzoek. En leidinggevenden gaan aan de slag met SMARTIE-doelstellingen, passend bij het team: de extra I staat voor Inclusion en de E voor Equity (rechtvaardigheid). Door de doelstellingen zo vorm te geven krijgt Fontys inclusie in het DNA.’

Het is een vrijwillig traject, is dat een bewuste keuze?
Dat wil ik graag zo houden, want dan is er sprake van intrinsieke motivatie bij deelnemers. Als deelname verplicht is, schieten mensen vaak in de weerstand.’

Wat levert het deelnemers op?
‘Een inclusieve intentie is mooi, maar je maakt het verschil met daadkracht. Het moet niet bij mooie woorden blijven. Daarom maak ik ook bespreekbaar: wat doen we écht als Fontys? Voor daadkracht is eerst kennis nodig. Ik help onderzoekers en leidinggevenden daarom bij het zetten van de eerste stappen. Zo leveren ze ook een bijdrage aan de sociale impact die we met Fontys for Society beogen.’

Wat wil je zeggen tegen onderzoekers of leidinggevenden die nog twijfelen om zich aan te melden?
‘Ik ben dan wel nieuwsgierig waar die twijfel precies vandaan komt. Heb je het idee dat we al volledig inclusief te werk gaan? Juist dan wil ik je uitnodigen om mee te doen. Dit traject zet luiken open. Je staat stil bij zaken waar je (mogelijk) niet eerder bij stil stond. En misschien kom je er dan achter dat je toch nog niet alles weet… Er is zoveel te vertellen en te leren over dit onderwerp.'