Bildung in het onderwijs betekent ook: aandacht voor bias

Iris Andriessen: 'Waar we met elkaar op moeten letten is wanneer zo’n bias ons handelen als professionals beïnvloedt.'

Ze maakte haar punt door een Google-afbeeldingenpagina te tonen bij de zoektermen ‘directeur’ en ‘opvoeder’. Een directeur is (volgens Google) een witte man in een pak, een opvoeder in eerste instantie een vrouw. Het was het beginpunt van de presentatie van lector Iris Andriessen in het Eindhovense Explorelab van Fontys om een discussie over ‘bias’ binnen de hogeschool aan te zwengelen. Dat was tijdens de Academy Studiesucces van 30 september met als thema ‘bildung in het onderwijs’.

Dat van die biassen, daar hebben we met zijn allen veel meer last van dan we vermoeden, liet Andriessen zien. Daarbij gaat het niet alleen over genderbias, zoals het stereotype beeld over de directeur of de opvoeder, maar ook over etnische achtergrond, huidskleur, religie, seksuele voorkeur en ga zo maar door. Wat is dat dan, een “bias”? In goed Nederlands hebben we het dan over een vooroordeel of vooringenomenheid. Die is op heel veel gebieden toe te passen.

‘Die biases hebben we allemaal, omdat we continu bepaalde beelden aangereikt krijgen, zoals die van de directeur. Ik denk dat het belangrijk is dat we met elkaar daarin blijven leren’, stelt Andriessen. ‘Je bent dus geen slecht mens als je een bias hebt. Waar we met elkaar op moeten letten is wanneer zo’n bias ons handelen als professionals beïnvloedt en daarmee kansen of keuzevrijheid van de mensen met wie we werken beïnvloeden. Het is fijn als iemand je erop kan wijzen dat je je onbewust en onbedoeld laat leiden door zo’n associatie. Goed dat je me daarin helpt en hoe kunnen we het anders doen?’

Omgaan met bias

Ziedaar de kern van haar betoog. De manier van omgaan met bias kan beter, moet beter, vindt de lector Diversiteit en (Ortho-)pedagogisch handelen bij Fontys Pedagogiek. Met haar presentatie hoopte zij collega’s aan het denken te zetten. En dan vooral over vragen als hoe kunnen we ruimte maken voor alle jongeren om zelf mee aan het roer te gaan staan en de samenleving vorm te geven? Binnen Fontys wordt hier in het netwerk en de expertgroep Bildung al veel aandacht aan besteed. Daarin komen collega’s samen om te kijken hoe bildung in het onderwijs meer verweven kan worden. Andriessen stelt dat dat begint met veiligheid bieden in de omgeving. ‘We willen met elkaar leren. Dat vergt van iedereen iets, een cultuuromslag. De sociale verandering die noodzakelijk is, is enorm, maar je moet ergens beginnen. Het is een kwestie van klein beginnen en het steeds groter maken.’

Gender bias

Deze beweging hoopt ook Iris Middendorp te maken. Zij is docent bij Sociale Studies en lid van de expertgroep Bildung en gaf tijdens de academy een workshop over persoonsvorming buiten de opleiding. Middendorp hoopt dat docenten steeds blijven zoeken naar hoe zij ruimte kunnen scheppen binnen de richtlijnen van het curriculum van het onderwijs, ook voor wat betreft de verschillende manieren waarop een bias zich manifesteert.

Zo bestaat het personeel en de studenten binnen haar opleiding Social Work uit meer vrouwen dan mannen. ‘Daar kom je dus ook die genderbias tegen. Maar laten we vooral breder kijken dan dat. Het is de kunst om steeds open te blijven staan voor nieuwe ontwikkelingen en ons actief open stellen voor andere belevingswerelden dan jouw eigen bekende veilige bubbel’, zegt zij. ‘Daarbij dienen we ons steeds opnieuw af te vragen: in wat voor context zitten we nu en wat vraagt dit van de sociale omgeving? Doen we nog het goede en hoe sluit dat aan bij Fontys for Society?’