Adieu bsa: weg met stress en onnodige uitval

Rosemarie Moonen is vanuit het programma Studiesucces al vele jaren bezig met het bindend studieadvies (bsa). In 2020 werkte zij mee aan het in kaart brengen van de bsa-normen van de verschillende opleidingen bij Fontys. Want daarin zit een groot verschil. Sommige opleidingen hanteren geen bsa – ICT bijvoorbeeld – en andere zijn heel streng: je moet in het eerste jaar alle 60 studiepunten halen om verder te mogen met je studie.

‘Vervolgens wilden wij ook weten wat de effecten van het bsa zijn op de studievoortgang, het welzijn en de motivatie van studenten’, vertelt de projectleider. Wat bleek? ‘Ten eerste: het ei van Columbus is er niet en dé student bestaat niet. Maar we zagen wel dat voor de studievoortgang van een student flankerend beleid vele malen belangrijker is dan een norm. Dan gaat het vooral om goede begeleiding van de student.’

Studenten verdeeld

Studenten zelf hebben mixed feelings over het nut van het bsa, bleek uit haar onderzoek. Sommigen vinden het fijn om “te weten waar ze aan toen zijn” en het stimuleert ze door te zetten. Anderen krijgen er veel stress van, die verlammend kan werken.

Maar voor hun studievoortgang is het bsa volgens de onderzoekers uiteindelijk niet het juiste instrument. Dat werd nog eens extra bevestigd tijdens de coronaperiode, waarin het bsa tijdelijk werd uitgesteld. ‘Het bleek dat de studenten die normaal weggestuurd zouden zijn en nu mochten doorgaan, in het volgende jaar goed meekonden’, aldus Rosemarie.

Talentontwikkeling centraal

Volgens de onderzoeker hoef je er niet bang voor te zijn dat zonder bsa studenten te lang blijven hangen bij een opleiding waarvoor ze niet geschikt zijn. ‘Ten eerste weten studenten dat vaak zelf ook heel goed en stoppen uit zichzelf als het niet lukt. Daarbij: het studieadvies blijft, het is een wettelijk recht van studenten. Ze kunnen alleen niet meer weggestuurd worden.’

En dat past volgens de projectleider ook veel beter bij het nieuwe onderwijs, waarin de talentontwikkeling van de student centraal staat en hij zelf de regie neemt over zijn leerroute. ‘Dat betekent dat hij kan versnellen of vertragen, als dat om persoonlijke omstandigheden beter uitkomt.’

Niet goed voor de maatschappij

Dat de hogeschool door het bsa studenten onnodig wegstuurt, is om meerdere redenen jammer. Bestuursvoorzitter Joep Houterman, in een interview met Nieuwsuur: “We blijken talent te verspillen met het bsa. Dat is niet goed voor de student, maar ook niet voor de maatschappij.”

De projectgroep van Rosemarie kreeg van het college van bestuur de opdracht om de afschaffing van het bsa in studiejaar 2024-2025 voor te bereiden, zodat het overal geïmplementeerd kan worden. ‘Ik merk dat inmiddels een groot deel van de opleidingen achter deze plannen staat en zelfs al heeft besloten het bsa meteen of versneld af te schaffen.’

Blijven zitten

Deze beslissing heeft voor opleidingen meerdere gevolgen. Studenten kunnen nu weer ouderwets “blijven zitten”: ze doen het eerste jaar opnieuw, of een gedeelte ervan. Dat heeft consequenties voor de lesprogramma’s. Studenten met verschillende studietempo’s kunnen bij elkaar in de groep komen. Dat vraagt aanpassingen om negatieve effecten ervan te voorkomen.

Als opleidingen het bsa afschaffen, moeten ze daarbij hun “flankerend beleid” goed op orde hebben. Dus tijdig studieadvies, goed toetsingsbeleid én – het allerbelangrijkst: goede studentcoaching. Zo kunnen wij maatwerk leveren.’

Het lijkt meer werk voor Fontys, met studenten die langer blijven hangen, waar geen financiering meer voor is. Maar dat is volgens Rosemarie niet waar: ‘Als we meer mensen naar hun diploma begeleiden, dan levert dat ook geld op. En studenten die hier worden weggestuurd, beginnen soms gewoon opnieuw bij een andere hogeschool. Als we dat kunnen voorkomen, vice versa, is dat ook winst.’